მივიღე შენი წერილი. მივიღე, მაგრამ არ წამიკითხავს. მეხუთე თვეა ჩემში ვინახავ. ვგრძნობ როგორ ისხამს სულსა და ხორცს, როგორ ეკვრება ოკრო-ბოკრო ასოებისგან ჩვილი სხეული, ებმება აზრის ხელ-ფეხი და სუსტად უცემს სიტყვების გული.

ეს უკვე შენი მეოთხეა. მეოთხე და ალბათ ბოლო. უკანასკნელი...

პირველად დიდი ხნის წინ მომწერე, გახსოვს? ის ღამე გახსოვს? გზაზე შემომხვდი. მე აღარ ვიცი სად მივდიოდი, რატომ და რისთვის. მხოლოდ ის მახსოვს, შენც მიყურებდი. მრავლისმთქმელი თვალები გქონდა. მრავლისმნახველი. ნაღვლიანი. თბილი და მშვიდი... ფეხზე აგკვროდა უსასრულო უდაბნოს მტვერი. არსად არასდროს ჩერდებოდი, ალბათ არც გქონდა საკუთარი სახლი და კარი. მგზავრი იყავი. უპოვარი. ყარიბი მგზავრი. და მე კი ერთი ქარაფშუტა, სულელი გოგო. რადგან ვიფიქრე, რომ თუ სხეულს გაჩუქებდი, თუ დაგრთავდი ალერსის ნებას, უსათუოდ და უგონოდ შემიყვარებდი. დარჩებოდი ყოველთვის ჩემთან.

მომებმებოდი...

ბნელი, უმთვარო ღამე იყო. და ჩაგკიდე უსიტყვოდ ხელი. გზის განაპირას, დიდი ხის ქვეშ გავიხადე წითელი კაბა. თავქვეშ სასთუმლად ამოგიდე. შენ დამიკოცნე ხერხემალის ყოველი მალა... ნელა შემოდი... თვალი დავხუჭე. და მივხვდი, რომ პირიქით მოხდა.

ჩუმად წახვედი. პირველი მამლის ყივილამდე დამტოვე მარტო. მხოლოდ წერილი შემომიგდე. მეც შევინახე. ცხრა თვე ჩემს შიგნით, ჩემს მუცელში, წიაღში ვზარდე. ცხრა თვე ვეფერე. და მეცხრე თვეს ტკივილებით გავხსენი ყელი.

ბიჭი გაგვიჩნდა. რბილი თმით და ლურჯი თვალებით. ასე უჩუმრად ჩასახულმა ტირილით გვამცნო რომ დაიბადა და აიკლო მთელი ქვეყანა. სახეზე თბილი, უმარილო ცრემლი სდიოდა, მაგრამ თვალები უცინოდა. ანგელოზს ჰგავდა. მთელი ის წელი გაბმით ტიროდა. სახურავს ხდიდა ჩემს პატარა ღარიბულ ბინას. სწორედ ამიტომ ხეზე დავკიდე მისი აკვანი. ძაღლები რომ ვერ შეწვდენოდნენ, მაღლა და ზემოთ. ფეხიც იმ ხეზე აიდგა და სულ იქ იჯდა. გზას გაჰყურებდა თვალმცინარი. თვალებმტირალი... არასდროს უთქვამს, მაგრამ ვიცი, რომ შენ გელოდა. ერთხელ მაინც რომ დაენახე, ვიდრე იმ ხიდან ჩამოვიდოდა და თავის გზას გაუყვებოდა...

მებაჟე გახდა. გადასახადის ამკრეფი და ცოდვილი მონა.

ცუდად გავზარდე? აბა რა გითხრა... პირველი შვილი ცოტა ძნელია. თან შენს წერილში სხვა რამ ეწერა. და მეც ვფიქრობდი მობრუნდებოდა.. ანდა ვინ იცის? იქნებ მწერლებიც დაფარულ ცოდვებს ბაჟივით კრეფენ. ანგარიშობენ, აგროვებენ, წერენ და ხევენ..

დრო გავიდა და მართლა მობრუნდა. და მერვე წელს მოგვცა პასუხი.
პირველი იყო და პირველმა დაიწყო წერა...

* * *
მეორედ ბედმა ინება და შემთხვევით გნახე. შევხვდით ქალაქის შუაგულში, პორტის მახლობლად. დღესასწაულის ბოლო იყო. ზეიმობდნენ. ცეკვავდნენ. სვამდნენ. ქუჩებს ფერები მოსდებოდა და ოჩოფეხზე შემდგარ ჯამბაზებს ცეცხლის ბურთები გასჩროდათ ყელში.

იქვე კაფეში ჩამოვსხედით. დავლიეთ ყავა. ყავას ჰქონდა ზღვის მლაშე გემო და მე მივხვდი, რომ ამჯერად გემით იმგზავრე. აღარ მითქვამს, რომ წერილი შენს შვილად იქცა, ახლა ხეზე ზის და შიშებს ითვლის.

არ მინდოდა, რამით დამეფრთხე...

გვერდით ქუჩაზე, იაფფასიან სასტუმროში ვნახეთ ოთახი. ცივი, უშუქო, მაგრამ დიდი, ფართე ფანჯრებით. ცას ანათებდა შუშხუნები. და მათ სხივზე ვხედავდი კარგად როგორ სწავლობდი და გულდასმით იმახსოვრებდი ჩემს შიშველ სხეულს. ყველა ბორცვსა თუ ჩაღრმავებას, ნაკვთს და ნაწიბურს... მერე თვალებში გიყურებდი. მსურდა სიღრმეში ჩამეხედა, მსურდა მენახა, როგორ გამარცხებ სიყვარულის დროს!

ძილშივე გაქრი. პირველ სიზმრამდე გაიხურე ის სხვისი კარი. გაღვიძებულმა აღმოვაჩინე, რომ სულზე მქონდა სამი ნაჭდევი და ჩემს სხეულსაც ანკესივით გამოსდებოდა შენი წერილი.

ისიც მივიღე. როგორ შემეძლო შენს სიტყვებზე უარი მეთქვა. არ გამეხსნა. არ წამეკითხა. არ შემომეშვა. მეორეც ბიჭი დაიბადა. დიდი და სავსე. მასაც ძმასავით სვირინგივით ერტყა ბეჭედი. ეწერა ბედი. თვალს ვარიდებდი... უკვე ვიცოდი, ისიც შენს გზას დაადგებოდა. ახალგაზრდა მოკვდებოდა. უცხო მხარეში... ფეხი აიდგა, ძებნა დაგიწყო. აიჩემა, რომ აფრიკის ცხელ მიწაზე ელოდა მამა. მართლა წავიდა. იქ დაიწყო იმ წიგნის წერა. დაწერა კიდეც. გადაურჩა ხოშრაკ ქარებს, ცხელ სიზმრებს და სასტიკ უდაბნოს. საბერძნეთში დაიჭირეს. ციხეში ჩასვეს. თქვეს, წერილები გაჰქონდაო აქედან იქით. კონტრაბანდისტებს სასტიკად სჯიდნენ, განსაკუთრებით – ოქროს და სიტყვის. წამებით მოკლეს.

* * *
ახლა უკვე მეც გეძებდი. და მეც თან გდევდი. დავყვებოდი შენს სუნს და სიზმრებს. შენი სიტყვის კვალს ვპოულობდი ყველა ქალაქში. ვიცოდი ისევ შეგხვდებოდი და მართლაც შეგხვდი. აეროპორტში შეგეჩეხე. საცდელ დარბაზში.

ჩემს დანახვაზე აღელდი და სანთელივით აგენთო სახე. ისევ გახსოვდი! როგორც ყოველთვის ახლაც ჩქარობდი. სადღაც გარბოდი და გზადაგზა წავილუკმეთ პურით და თევზით. თევზის სენდვიჩით.

მზე ანათებდა. ბაღისკიდეს ბიჭუნათა გუნდი გალობდა: "ავე მარიაა..” თეთრი სტიქრებით, თმით მიმოზებით. რა კარგი იყო... ჩემს პატარა წერილებს ჰგავდნენ.

ხმას არ იღებდი. მხოლოდ მიცქერდი. ხარბად და ვნებით. და ყველაფერი ისევ ჩუმად, უსიტყვოდ მოხდა. განა არ ვიცი, რომ სიყვარულის დროს და შემდეგ ყველაზე მეტად გიჭირთ სიტყვები...

ჰო... ალბათ უკვე მეჩვეოდი. იქნებ გიყვარდი? დილით ჩემს მხარზე ჩაგეძინა, მძინარეც გნახე. გულზე დამაჩნდა ანაბეჭდი შენი პროფილის.

მესამეც გაჩნდა. გაუსაძლისი სამშობიარო ტკივილებით. ვაით და ვიშით გამოჰყავდათ ჩრდილიდან მზეში. მაგრამ როდესაც გალორწკილი ახალშობილი მკერდზე დამაწვა, შენი თვალებით ამომხედა და ცხელ ლოყაზე ამაფინა თეთრი ხელები, ყველა ტკივილი უკვალოდ გაქრა. უკვე განცდილიც, განსაცდელიც, ძველით ახალიც.

წამით მოვტყუვდი. მეგონა რომ ეს სხვა იყო. Dდასახლდებოდა, ცოლს ითხოვდა. შვილებს დაზრდიდა. ისე უვლიდა ფრთებდამტვრეულ ჩიტებს. ცხოველებს. დარდსა და შიშებს უყუჩებდა ადამიანებს – ექიმი ჩანდა. და თან მხატვარიც. საათობით იჯდა ქვიშაში და ხატავდა უცნაურ თევზებს. დიდებს. პატარებს. მანვე დახატა უცნობი ქალი ჩვილი ყრმით ხელში. დედასაც, შვილსაც ვარსკვლავები ებნიათ თმაში.

დრო გადიოდა. სამყაროს უკვე მეგაპოლისთა ხმაური კვეთდა. თოვლი ცვიოდა. წვიმა რწყავდა ყველა ნაკვალევს... ის კი წიგნს წერდა. მისი ძმებივით ნამდვილს და მძიმეს. და სულ გეძებდა. და ძმათაგან პირველმა გნახა! მაგრამ ვერ გიცნო. ვერც გიცნობდა იმდენად გგავდა.

და გთხოვ, გახსოვდეს. იქნებ კვლავ შეხვდე. ეგვიპტეში, სუდანში, რომში... იქნებ გინახავს კიდეც მისი ნაფეხურები შენს უკეც გზებზე. მისი ტერფების ნაკვალევი – თევზის ჩონჩხსა ჰგავს.

* * *
მეოთხედ უკვე თავად მოხვედი. და სახლის კარზე დამიკაკუნე. დევნილს და დაღლილს, მშიერს, ნაწამებს სულისმოთქმა და ძილი მოგინდა. ანდა უბრალოდ ჩემს ქალაქში გადმოგისროლა მგზავრობის ღმერთმა და გაგახსენდა რომ აქაც გყავდა მომლოდინე მარადი ცოლი.

ბავშვებს ეძინათ. კედლებზე მათი სუნთქვა ეკიდა. შენ მგონი გსურდა რაღაც გეთქვა. რამე გეკითხა, მაგრამ მე მათი გაღვიძების და ახალი სიტყვების შიშით ენა დავიბი, სმენა დავიხშე... არც ამჯერად გკითხე სახელი...

და ასე ჩუმად, დიდხანს ვიწექით. ჩვენ – ორი ქურდი. იქ, ზეწრების ქვეშ. და ვცვლიდით გულებს – სათამაშოებს. ვიწექით ერთად, ზურგით და სახით, სახით და ზურგით. და მანამ სანამ დავიძინებდი, ვგრძნობდი შენს სითბოს, ვგრძნობდი შენს სუნთქვას, არტერიასთან, ფუძის ძვალთან, როგორც ზურგის ქარს...

მეოთხე წერილს უკვე ვიცი რასაც დავარქმევ. და ვიცი, ისიც ბიჭი იქნება. ყველაზე მეტად ეყვარები. ისიც წიგნს დაწერს. დაწერს მეოთხე დიდ წიგნსა და "გამოცხადებას”. იცოცხლებს დიდხანს. ძალიან დიდხანს. იქამდე ვიდრე კუნძულ პატმოსზე, მაღალ კლდეზე, ასი წლისა მიწას არ გათხრის, ცოცხლად დამარხვას არ მოისურვებს.

შიგ ჩაწვება და ვიდრე მიწას დააყრიან, ზეცას ახედავს. ზეცას გადაკვეთს თვითმფრინავი. მასში შენ ზიხარ. ზიხარ და ბრაზობ. ბრაზობ იმაზე, რომ ვინახავ ყველა შენს წერილს. რატომ ვინახავ, რატომ ვაჩენ, ვაქცევ შვილებად. რატომ გაღმერთებ. რატომ ვმკრეხელობ. და რად ვარქმევ ამ შენს მალულ, დალუქულ სიტყვებს – ჩვენს უკანონო პატარა ბიჭებს _ ასეთ სახელებს:

მათე

მარკოზი

ლუკა... ლუკა...

და იოანე.